سنگ کلیه چیست؟
سنگ کلیه مجموعه ای سخت از نمک و مواد معدنی است که اغلب از کلسیم یا اسید اوریک تشکیل شده است. آنها در داخل کلیه تشکیل می شوند و می توانند به سایر قسمت های دستگاه ادراری سفر کنند.
اندازه سنگها متفاوت است. بعضی از آنها به اندازه دوره انتهای این جمله هستند-کسری از سانتی‌متر. بعضی دیگر می تواند تا چند سانتی‌متر رشد کند. بعضی از سنگ های کلیه می توانند آنقدر بزرگ شوند که کل کلیه را اشغال کنند.
هنگامی که مقدار زیادی از مواد معدنی موجود در بدن در ادرار جمع شود، سنگ کلیه تشکیل می شود. هنگامی که به خوبی هیدراته نشوید، ادرار شما با مقادیر بیشتری از مواد معدنی، غلظت بیشتری پیدا می کند. وقتی سطح مواد معدنی بالاتر باشد احتمال تشکیل سنگ کلیه بیشتر است.
(دستگاه ادراری در خانم‌ها و آقایان)
تقریباً از هر 11 نفر در ایالات متحده 1 نفر دچار سنگ کلیه می شود. سنگ در مردان، افراد دارای اضافه وزن و کسانی که دیابت دارند بیشتر دیده می شود.
سنگهای كوچك كلیه كه اغلب در كلیه باقی می مانند، هیچ علائمی ایجاد نمی كنند. ممکن است تا زمانی که سنگ به حالب شما (لوله ای که ادرار از آن عبور می کند تا از کلیه به مثانه منتقل شود) منتقل نشود، چیزی حس نکنید.
سنگ کلیه به طور معمول بسیار دردناک است. بیشتر سنگها بدون درمان به خودی خود عبور می کنند. با این حال، ممکن است به یک روش برای شکستن یا از بین بردن سنگهایی که از بین نمی روند، نیاز داشته باشید.
در اینجا هشت علامت و نشانه وجود سنگ در کلیه آورده شده است:
1. درد در پشت، شکم یا پهلو
درد سنگ کلیه -که به آن قولنج کلیوی نیز گفته می شود- یکی از شدیدترین انواع دردی است که می توان تصور کرد. برخی از افرادی که سنگ کلیه را تجربه کرده اند، درد آن را با زایمان یا ضربات چاقو مقایسه می کنند.
این درد به حدی شدید است که می تواند بیش از 1 میلیون مراجعه به مراکز اورژانس در هر سال را به همراه داشته باشد.
معمولاً درد از زمانی شروع می شود که سنگ به حالب باریک منتقل می شود. این حرکت باعث انسداد می شود و باعث می شود فشار در کلیه جمع شود. این فشار باعث فعال شدن رشته های عصبی می شود که سیگنال های درد را به مغز منتقل می کنند. درد سنگ کلیه اغلب به طور ناگهانی شروع می شود. با حرکت سنگ، محل درد و شدت آن تغییر می‌کند.
درد اغلب به صورت امواج می آید و می رود، که با انقباض حالب ها هنگام تلاش برای بیرون راندن سنگ، این درد بیشتر می شود. هر موج ممکن است چند دقیقه طول بکشد، ناپدید شود و سپس دوباره برگردد.
درد را در کنار پهلو و پشت خود، زیر دنده ها احساس خواهید کرد. با حرکت سنگ به سمت پایین از طریق دستگاه ادراری، ممکن است به ناحیه شکم و کشاله ران شما تابانده شود. سنگهای بزرگ می توانند دردناک تر از سنگهای کوچک باشند، اما شدت درد لزوماً به اندازه سنگ مربوط نمی شود. حتی یک سنگ کوچک می تواند دردناک باشد زیرا حرکت می کند یا باعث انسداد می شود.
2. درد یا سوزش هنگام ادرار کردن
هنگامی که سنگ به محل اتصال بین حالب و مثانه رسید، هنگام ادرار کردن ممکن است احساس درد یا سوزش کنید که به آن سوزش ادرار گفته می‌شود. در صورتی که ندانید که سنگ کلیه دارید، ممکن است آن را با عفونت دستگاه ادراری اشتباه بگیرید. گاهی اوقات ممکن است همراه با سنگ دچار عفونت شوید.
3. نیاز فوری برای ادرار کردن
نیاز به دستشویی رفتن مکرر یا سریعتر از حد معمول نشانه دیگری است که سنگ به قسمت تحتانی دستگاه ادراری شما منتقل شده است. ممکن است در حال دویدن به دستشویی یا نیاز به رفتن مداوم در طول روز و شب باشید.
فوریت ادرار همچنین می تواند از علائم عفونت ادراری باشد.
4. وجود خون در ادرار
وجود خون در ادرار یکی از علائم رایج در افراد مبتلا به سنگ مجاری ادراری است. این علامت را هماچوری نیز می گویند. خون می تواند قرمز، صورتی یا قهوه ای باشد. گاهی اوقات سلول های خونی برای دیدن بدون میکروسکوپ (به نام هماچوری میکروسکوپی) بسیار کوچک هستند، اما با آزمایش پزشک می‌تواند این علائم را مشاهده کند.
5. ادرار کدر یا بدبو
ادرار سالم شفاف است و بوی بدی ندارد. ادرار کدر یا بوی بد می تواند نشانه ای از وجود عفونت در کلیه ها یا قسمت دیگری از دستگاه ادراری شما باشد.
یک مطالعه نشان داد که حدود 8 درصد از افراد مبتلا به سنگ کلیه حاد به عفونت دستگاه ادراری نیز مبتلا هستند. کدر بودن ادرار نشانه وجود عفونت در ادرار یا پیوریا است. این بو می تواند از باکتری هایی ایجاد شود که باعث عفونت ادراری می شوند. همچنین ممکن است ادراری که غلظت آن بیش از حد طبیعی است دارای بو باشد.
6.کم بودن حجم ادرار
سنگهای بزرگ کلیه گاهی در حالب گیر می کنند. این انسداد می تواند جریان ادرار را کند یا متوقف کند. اگر انسداد داشته باشید، هر بار که تلاش برای دفع ادرار دارید، فقط ممکن است کمی ادرار کنید. در صورت قطع شدن کامل جریان ادرار باید حتما به اورژانس مراجعه شود.
7.حالت تهوع و استفراغ
حالت تهوع و استفراغ برای افرادی که سنگ کلیه دارند معمول است.
این علائم به دلیل اتصالات عصبی مشترک بین کلیه ها و دستگاه گوارشی اتفاق می افتد. سنگ در کلیه ها می تواند باعث تحریک اعصاب در دستگاه گوارش و ناراحتی معده شود. حالت تهوع و استفراغ همچنین می تواند روش پاسخ بدن شما به درد شدید باشد.
8.تب و لرز
تب و لرز علائم ابتلا به عفونت در کلیه یا قسمت دیگری از بدن است. این می تواند یک علامت جدی برای سنگ کلیه باشد. همچنین می تواند نشانه مشکلات جدی دیگری غیر از سنگ کلیه باشد. هر تب همراه با درد نیاز به توجه فوری پزشکی دارد.تب هایی که با عفونت ایجاد می شوند معمولاً زیاد هستند؛ 38 درجه سانتیگراد یا بیشتر. لرز اغلب همراه با تب رخ می دهد.
عوامل ایجاد سنگ کلیه
1_سابقه خانوادگی یا شخصی. اگر فردی در خانواده شما سنگ کلیه داشته باشد، به احتمال زیاد شما نیز به سنگ مبتلا خواهید شد. اگر قبلاً یک یا چند سنگ کلیه داشته اید، در معرض خطر افزایش ابتلا به سنگ کلیه دیگر هستید.
2_کمبود آب بدن. عدم مصرف روزانه آب کافی می تواند خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهد. افرادی که در آب و هوای گرم و خشک زندگی می کنند و کسانی که زیاد عرق می کنند ممکن است در معرض خطر بیشتری نسبت به دیگران باشند.
3_رژیم های خاص. مصرف رژیم غذایی حاوی پروتئین، نمک و شکر ممکن است خطر ابتلا به برخی از انواع سنگ کلیه را افزایش دهد. این امر به ویژه در مورد رژیم های پر سدیم بیشتر صدق می کند. نمک زیاد در رژیم غذایی میزان کلسیم موجود در کلیه های شما را افزایش می دهد و خطر سنگ کلیه را به میزان قابل توجهی افزایش می دهد.
4_چاقی. شاخص توده بدنی بالا، اندازه کمر بزرگ و افزایش وزن با افزایش خطر ابتلا به سنگ کلیه ارتباط مستقیم دارد.
5_بیماری های گوارشی و جراحی. جراحی بای پس معده، بیماری التهابی روده یا اسهال مزمن می تواند تغییراتی در روند هضم ایجاد کند که بر جذب کلسیم و مقدار آب بدن شما تأثیر می گذارد و باعث افزایش خطر سنگ‌سازی در کلیه می شود.
6_سایر بیماری های پزشکی مانند اسیدوز توبولار کلیه، سیستینوریا، هایپرپاراتیروئیدیسم و عفونت های مکرر مجاری ادراری نیز می توانند خطر سنگ کلیه را افزایش دهند.
7_برخی از مکمل ها و داروها مانند ویتامین ث، مکمل های غذایی، ملین ها (در صورت استفاده بیش از حد)، آنتی اسیدهای پایه کلسیم و داروهای خاصی که برای درمان میگرن یا افسردگی استفاده می شوند، می توانند خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهند.
انواع سنگ کلیه و روش های پیشگیری:
دانستن نوع سنگ کلیه به تعیین علت آن کمک می کند و ممکن است سرنخی در مورد چگونگی کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه مجدد بدست آورد. اگر بتوانید سنگ کلیه خود را نگه دارید، می‌توانید آن را برای تشخیص بیشتر به آزمایشگاه ببرید.
انواع سنگ کلیه:
سنگهای کلسیمی:
بیشتر سنگ های کلیه، سنگ های کلسیمی هستند که معمولاً به شکل اگزالات کلسیم هستند. اگزالات ماده ای است که روزانه توسط کبد ساخته می شود یا از رژیم غذایی جذب می شود. میوه ها و سبزیجات خاص و همچنین آجیل و شکلات دارای مقادیر بالای اگزالات هستند.
رژیم غذایی، دوزهای بالای ویتامین دی، جراحی بای پس معده و چندین اختلال متابولیکی می توانند غلظت کلسیم یا اگزالات در ادرار را افزایش دهند. سنگهای کلسیم ممکن است به صورت فسفات کلسیم نیز وجود داشته باشد. این نوع سنگ در شرایط متابولیکی مانند اسیدوز توبولار کلیه بیشتر دیده می شود. همچنین ممکن است در اثر مصرف داروهای خاصی که برای درمان میگرن یا تشنج استفاده می شود مانند توپیرامات ایجاد شوند.
سنگهای استروویت:
سنگهای استروویت در پاسخ به عفونت ادراری تشکیل می شوند. این سنگها می توانند به سرعت رشد کرده و کاملاً بزرگ شوند، گاهی اوقات با علائم کمی یا هشدار کمی همراه هستند.
سنگ های اسید اوریک. سنگ های اسید اوریک می تواند در افرادی که مایعات زیادی به دلیل اسهال مزمن یا سوءجذب از دست می دهند یا کسانی که رژیم پر پروتئین دارند و کسانی که دیابت یا سندرم متابولیک دارند، تشکیل شوند. برخی عوامل ژنتیکی نیز ممکن است خطر ابتلا به سنگ اسید اوریک را افزایش دهد.
سنگ سیستین. این سنگها در افراد مبتلا به اختلال ارثی به نام سیستینوریا ایجاد می شود که باعث می شود کلیه ها بیش از حد یک اسید آمینه خاص را دفع کنند.
سخن آخر
سنگ کلیه مجموعه سختی از نمک و مواد معدنی است که در کلیه شما تشکیل می شود و می تواند به سایر قسمت های سیستم ادراری شما سفر کند.
سنگ ها علائمی مانند درد، مشکل ادرار، ادرار کدر یا بدبو، حالت تهوع و استفراغ ایجاد می کنند. بعضی از سنگها به خودی خود عبور خواهند کرد. برخی دیگر نیاز به درمان با امواج صوتی یا جراحی برای از بین بردن یا از بین بردن آنها دارند.
در صورت مشاهده علائم سنگ کلیه با پزشک خود تماس بگیرید.
برای پیشگیری از ایجاد مجدد سنگ کلیه ضروری است که نوع سنگ کلیه خود و علت ایجاد آن را پیدا کنید و با رژیم غذایی مناسب از ایجاد آن جلوگیری کنید.
منبع: